زخم بستر به آسیب دیدگی پوست و بافت های زیرین گفته می شود که عمدتاً به علت تحت فشار قرار گرفتن پوست به مدت طولانی ایجاد می گردد. احتمال بروز زخم بستر در همه افراد وجود دارد اما معمولاً در افرادی ایجاد می شود که به مدت طولانی در بستر می خوابند یا روی صندلی و ویلچر می نشیند. زخم بستر قابل درمان است با این حال همیشه به طور کامل بهبود پیدا نمی کند. درمان نکردن زخم بستر می تواند در نهایت باعث بروز عوارض کشنده شود.
نقاط شایع زخم بستر
برای افرادی که روی ویلچر می نشینند محل‌های شایع بروز زخم بستر به قرار زیر است:
- دنبالچه یا باسن
- کتف و ستون فقرات
- پشت بازوها و پاها که محل قرار گرفتن روی صندلی است.
افرادی که مجبور هستند در بستر استراحت کنند ممکن است در نواحی زیر دچار زخم بستر شوند:
- پشت یا دو طرف سر
- کتف
- لگن، قسمت پایین کمر یا دنبالچه
- پاشنه، مچ پا و پوست پشت زانوها
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که در بیمارستان یا منزل بستری هستید به محض مشاهده علائم زخم بستر باید فوراً به پزشک اطلاع دهید. در صورتی که به زخم ایجاد شده توجه نکنید ممکن است بدتر شود. باید بیمار به طور مداوم تحت ارزیابی و درمان قرار بگیرد تا ریسک بروز زخم بستر به حداقل برسد با این حال گاهی اوقات علیرغم مراقبت صحیح از پوست ممکن است بیمار دچار زخم بستر شود. در صورتی که به علت بیماری یا عمل جراحی در منزل استراحت می‌کنید یا مجبور به استفاده از ویلچر هستید در صورت بروز زخم بستر باید به پزشک مراجعه نمایید.
مرحله اول
زخم ایجاد شده خفیف است. این زخم های فشاری فقط لایه فوقانی پوست را درگیر میکنند.
علائم
درد، سوزش یا خارش از علائم شایع زخم بستر محسوب می شوند. ممکن است پوست ناحیه مورد نظر با پوست نواحی مجاور تفاوت داشته باشد یعنی سفت تر، نرم تر، گرم تر یا سرد تر باشد. ممکن است بیمار دچار قرمزی پوست شود.
اگر رنگ پوست شما تیره است تشخیص تغییر رنگ پوست دشوار خواهد بود. هنگامی که شما به ناحیه مورد نظر فشار وارد می کنید روشن تر نخواهد شد حتی پس از گذشت ۱۰ تا ۳۰ دقیقه رنگ آن تغییر نخواهد کرد که به معنای عدم خون رسانی مناسب به این قسمت می باشد.
درمان
اولین و مهمترین اقدامی که باید در ارتباط با زخم بستر انجام داد جلوگیری از اعمال فشار به پوست است. باید موقعیت بیمار تغییر کند یا از بالش، تشک و پد فومی استفاده گردد. در صورتی که بیمار مدت زیادی در بستر دراز می‌کشد باید حداقل هر دو ساعت یکبار کمی جابجا شود. در صورتی که بیمار می نشیند باید هر ۱۵ دقیقه یک بار حرکت کند.
ممکن است فرد به کمک دیگران برای حرکت کردن نیاز داشته باشد. باید زخم بستر را با آب و صابون مناسب شست و به آرامی خشک کرد. رژیم غذایی سرشار از پروتئین ویتامین آ و ث و آهن و روی می تواند بسیار کمک کننده باشد زیرا به سلامت پوست کمک میکنند. همچنین بیمار باید مقدار زیادی آب بنوشد. میتوانید با مطالعه این مقاله از تاثیر رژیم غذایی و تغذیه مناسب برای درمان و پیشگیری از زخم بسترآگاه شوید.
دوران بهبود
زخم بستر مرحله اول معمولاً طی مدت دو یا سه روز بهبود پیدا میکند در غیر این صورت باید به پزشک مراجعه کنید.
مرحله دوم
زخم بستر مرحله دوم به وضعیتی گفته میشود که بافت های زیر سطح پوست نیز درگیر می شود.
علائم
پوست شکننده است، زخم باز ایجاد می شود یا شبیه تاول پر از عفونت به نظر می رسد. ناحیه مورد نظر متورم، گرم یا قرمز است. ممکن است از زخم ترشح یا عفونت خارج شود و بیمار دچار درد خواهد شد.
درمان
در این مرحله نیز همانند زخم بستر مرحله اول باید زخم را با آب یا محلول آب نمک بشویید و به آرامی خشک کنید. شستشوی زخم با احساس درد همراه است و شما میتوانید با پزشک مشورت کنید و در صورت صلاح‌دید او نیم ساعت تا ۶۰ دقیقه قبل از شستشوی زخم از داروی مسکن استفاده کنید. زخم را به کمک بانداژ مخصوص زخم بستر بپوشانید. در صورت مشاهده علائم عفونت از قبیل ترشح، تب یا قرمزی به پزشک مراجعه کنید.
دوران بهبود
زخم بستر مرحله ۲ باید طی مدت سه روز تا سه هفته بهبود پیدا کند.
مرحله سوم
این نوع زخم از لایه دوم پوست نیز عبور می کند و بافت چربی را درگیر می نماید.
علائم
این زخم ها شبیه به دهانه آتشفشان و به نظر می‌رسند و ممکن است بدبو باشند. حتی ممکن است علائم عفونت از قبیل قرمزی، ترشح، بوی بد، داغی یا چرک دیده شود. در صورت مرگ بافت اطراف زخم، معمولا این نواحی به رنگ سیاه دیده می شوند.
درمان
زخم بستر مرحله سوم به توجه بیشتر نیاز دارد و باید بیمار تحت نظر پزشک قرار بگیرد. پزشک به برداشتن بافت مرده می پردازد و برای درمان عفونت از آنتی بیوتیک استفاده می‌نماید.
دوران بهبود
حداقل یک تا چهار ماه طول می‌کشد تا زخم بستر مرحله سوم بهبود پیدا کند.
مرحله چهارم
این زخم ها بسیار جدی هستند در حتی ممکن است عضلات و رباط ها را درگیر کنند.
علائم
زخم ها عمیق و بزرگ هستند، پوست سیاه است و علائم عفونت از قبیل قرمزی، چرک، بوی بد، داغی یا ترشح دیده میشود. ممکن است تاندون ها، عضلات و استخوان دیده شود.
درمان
در این مرحله باید فوراً به پزشک مراجعه کرد زیرا زخم ها به توجه فوری و در برخی موارد جراحی نیاز دارند.
دوران بهبود
«زخم بستر درجه ۴ ممکن است از ۳ ماه تا خیلی بیشتر، شاید حتی سالیان، برای بهبود نیاز دارد.»
عوارض احتمالی زخم بستر
- می تواند کشنده باشد.
- ممکن است عفونت وارد خون، قلب و استخوان شود.
- ممکن است با قطع عضو همراه شود.
- باعث میشود بیمار نتواند چندین ماه به انجام فعالیت‌های اجتماعی، کاری و شغلی خود را بپردازد.
- باعث بروز اتونومیک دیس رفلکسی می شود.
- با توجه به کاهش فعالیت بیمار در دوران بهبود احتمال بروز مشکلات تنفسی و یا عفونت مجاری ادراری افزایش پیدا می کند.
- بیمار متحمل هزینه‌های زیاد حاصل از درمان خواهد شد.
پیشگیری از زخم بستر
برخی از استراتژی های پیشگیری کننده می‌توانند ریسک بروز زخم بستر را کاهش دهند که فقط محدود به موارد زیر نیستند:
- بیمار باید هر دو تا سه ساعت جای خود را در بستر و حداقل هر ۱۵ دقیقه یکبار در ویلچر عوض کند.
- تا حد امکان از میزان فشاری که به نواحی مستعد زخم وارد می شود بکاهد.
- از تشک مخصوص یا ژله ای استفاده کند.
- از پد محافظ مخصوص نواحی استخوانی از قبیل آرنج یا مچ پا استفاده نماید.
- از محافظ ویلچر استفاده کند.
- از توصیه های پزشک در ارتباط با مشکلات مرتبط با مراقبت از پوست پیروی کند.
- در صورتی که بیمار قادر به حرکت نیست به طور مداوم به لحاظ علائم زخم بستر بررسی شود.
برخی از پوشش های خاص بیمه می توانند تجهیزات پیشگیری کننده را در اختیار بیماران قرار دهند تا بیمار متحمل هزینه سنگین حاصل از درمان نشود.
ارسال نظر