پل خواجو از پل‌های تاریخی و زیبای اصفهان است که در عصر خود، جزو زیباترین پل‌های دنیا به شمار می‌رفت.

سایت شماره یک:

قدم زدن روی این پل،‌ به‌خصوص هنگام غروب و اوایل شب، از لذت‌بخش‌ترین تفریح‌هایی است که گردشگران در برنامه خود قرار می‌دهند. همچنین ارزش تاریخی و معماری آن چنان است که همواره یکی از اصلی‌ترین جاذبه‌ها در گردش‌های تورهای اصفهان بوده است.

این پل که از دیدنی‌های اصفهان است و سفر به نصف جهان بدون دیدن آن کامل نمی‌شود، علاوه بر زیبایی، اسرار و شگفتی‌هایی دارد که بسیاری را وادار می‌کند تا با نگاهی ریزبینانه قدم بر این پل بگذارند و با همه وجود آن را درک کنند.

پل خواجو اصفهان در شرق سی‌وسه‌پل قرار دارد و از نظر استحکام، تقارن و سبک معماری، یکی از پل‌های منحصربه‌فرد ایران به‌حساب می‌آید. این پل در عصر صفوی به‌عنوان یکی از زیباترین پل‌های دنیا محسوب می‌شد و به‌خاطر معماری و تزیینات کاشی‌کاری به کار رفته در آن، از سایر پل‌های زاینده‌رود معروف‌تر است. پل تاریخی خواجو به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی اصفهان، در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

پل خواجو کجاست؟

پل خواجو روی رودخانه زاینده‌رود در شهر اصفهان قرار گرفته است و با سی و سه پل (پل الله وردی خان) حدود ۱۸۰۰ متر فاصله دارد. این پل در انتهای جنوبی چهارباغ خواجو و در انتهای شرقی خیابان کمال الدین اسماعیل اصفهانی خودنمایی می‌کند.

اگر قصد دارید با مترو خود را به پل خواجو برسانید، ایستگاه سی و سه پل نزدیک‌ترین ایستگاه مترو است که می‌توانید مسیر دو کیلومتری تا پل خواجو را پیاده طی کرده یا از تاکسی استفاده کنید.

آدرس پل خواجو: استان اصفهان، شهر اصفهان، پل خواجو 

تاریخچه پل خواجو

شاه عباس دوم صفوی در سال ۱۰۶۰ هجری قمری دستور ساخت پل خواجو را روی بقایای پل حسن بیک از دوره تیموری داد. بر اساس روایات، شاه عباس دوم به‌منظور ایجاد راه مواصلاتی بین محله خواجو و دروازه حسن آباد با تخت فولاد و راه شیراز، تصمیم به ساخت این پل گرفت که در ادامه قرار شد علاوه بر پل بتواند به‌عنوان یک سد عمل کند.

شاه عباس برای اینکه بتواند همراه با خانواده، اقامت کوتاهی روی این پل داشته باشد، محلی موسوم به شاه‌نشین در وسط پل در نظر گرفت. در طول تاریخ، علاوه بر رفت و آمد از روی زاینده رود، از این پل برای تماشای مسابقه‌های قایقرانی، تفریح و خوش‌گذرانی پادشاه و همراهیانش استفاده می‌کردند.

کتیبه‌ای در بخش جنوبى پل وجود دارد که نشان می‌دهد پل خواجو در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار در سال ۱۲۹۰ هجرى مرمت شده است.

 پل خواجو پل خواجو را با نام‌های دیگری همچون بابا رکن‌الدین، گبرها، حسن‌آباد، شیراز و پل شاهی نیز می‌نامیدند. علت نام‌گذاری آن به پل بابا رکن‌الدین، وجود بقعه بابا رکن‌الدین در تخت فولاد بوده است. مجاورت آن با محله خواجو نیز باعث شد که به پل خواجو معروف شود. این پل در نزدیکی جاده اصفهان به شیراز قرار داشت و در مقطعی از تاریخ، با نام پل شیراز خوانده می‌شد.

از آنجا که گبرها برای رفتن به محله خود از این پل استفاده می‌کردند، به پل گبرها نیز معروف بود. پل حسن آباد نیز یکی دیگر از اسامی آن بوده است؛ چراکه در روزگاران گذشته محله خواجو را با نام حسن آباد می‌شناختند.

همان طور که گفتیم شاه‌عباس دوم در سال ۱۰۶۰ هجری قمری پل خواجو را بنا کرد و همین موضوع باعث شد که به پل شاهی معروف شود.

معماری پل خواجو

پل خواجو یک شاهکار معماری از عصر صفویه به شمار می‌رود که طبق برخی منابع معماری، کارکرد آن بی‌شباهت به پل طبیعت تهران نبوده و به‌جای اینکه فقط محلی برای گذر باشد، جایی فوق‌العاده برای توقف و لذت‌بردن از محیط اطراف بوده است. این پل ۱۳۳ متر طول، ۱۲ متر عرض و ۷٫۵ متر معبر دارد و در ساخت آن از مصالحی همچون آجر، ‌سنگ و ساروج استفاده شده است.

پل خواجو هم از نظر هیدرولیک و هم سازه‌ای در هماهنگی کامل با بستر طبیعی زمین است؛ به‌طوری که پی پل خواجو به‌عنوان سدی زیرزمینی در برابر دریاچه مخزن آب زیرزمینی اصفهان عمل می‌کند. مضاف بر اینکه این پل باعث می‌شود که رودخانه در بالادست، سفره آب زیرزمینی شهر را افزایش دهد و در پایین دست، مثل زهکشی برای زمین بستر شهر عمل کند.

در آن روزگار، زیر پایه پل را به‌صورت سرتاسری شمع قرار داده و پهنه غیرقابل نفوذی به وجود آورده و داخل آن ساروج ریخته‌اند. علاوه بر این، دهانه‌ها و کانال‌های عبوری ایجاد کردند که در نتیجه آن انرژی ناشی از آب که در پایین‌دست پل به هم می‌رسد، از بین می‌رود و حوضچه بسیار زیبایی شکل می‌گیرد. ضمن اینکه برخورد جریان‌های متقاطع آب منجر به تشکیل حباب‌ها و متعاقبا افزایش اکسیژن آب می‌شود؛ محیطی که برای پرورش ماهی مناسب بوده است.

گذرگاه پل خواجو

مهندسان عصر صفوی با احداث پل خواجو و ایجاد تاسیسات تاخیرانداز و بندها و... مشکل آب شهر اصفهان را حل کردند و در عین حال با شست‌وشوی خاک و قابل کشت کردن زمین، باعث دوام و گسترش آبادانی شدند.

شکل نوک تیز پایه‌های پل در بالادست باعث می‌شوند که مثل یک آب‌شکن، فشار آب رودخانه به پل را به حداقل برسانند و شکل پله‌ای پایه‌ها در پایین‌دست این خاصیت را دارند که موقع سیلاب، آب از روی پایه‌ها جریان پیدا کند و به این ترتیب در اثر برخورد با پله‌ها، انرژی مخرب خود را از دست بدهد.

شکل نوک تیز پایه‌های پل در بالادست باعث می‌شوند که مثل یک آب‌شکن عمل کنند

 پل خواجو فضای سبز حاشیه رودخانه زاینده‌رود که به افزایش رطوبت هوای شهر کمک کرده‌ است و همین طور وجود کانال‌هایی که جریان عمودی آب در خاک را تضمین می‌کنند، از هوش سرشار مهندسان صفوی حکایت دارند؛ چراکه توانستند از سه بخش مهم محیط زیست یعنی زیر سطح زمین، سطح زمین و جو محفاظت کنند.

در بخش گذرگاه پل خواجو، طاق‌های آهنگ و گنبدهای عرقچین قرار دارد که از طاق‌های کهن ایرانی هستند و به باربری و پایداری بهتر پل کمک می‌کنند.

در طراحی پل خواجو از تقارن انعکاسی و تناسب استفاده شده است؛ به‌طوری که کلیه جزییات با ریتم و آهنگ منظمی تکرار شده‌‌اند و فضاهایی یک شکل و هم‌اندازه با عملکرد یکسان دارند که بسیار زیبا و چشم‌نواز است.

تگ های مرتبط

پرسش و پاسخ

  • پل خواجو کجاست؟
    آدرس پل خواجو: استان اصفهان، شهر اصفهان، پل خواجو
  • تاریخچه پل خواجو
    شاه عباس دوم صفوی در سال ۱۰۶۰ هجری قمری دستور ساخت پل خواجو را روی بقایای پل حسن بیک از دوره تیموری داد. بر اساس روایات، شاه عباس دوم به‌منظور ایجاد راه مواصلاتی بین محله خواجو و دروازه حسن آباد با تخت فولاد و راه شیراز، تصمیم به ساخت این پل گرفت که در ادامه قرار شد علاوه بر پل بتواند به‌عنوان یک سد عمل کند. شاه عباس برای اینکه بتواند همراه با خانواده، اقامت کوتاهی روی این پل داشته باشد، محلی موسوم به شاه‌نشین در وسط پل در نظر گرفت. در طول تاریخ، علاوه بر رفت و آمد از روی زاینده رود، از این پل برای تماشای مسابقه‌های قایقرانی، تفریح و خوش‌گذرانی پادشاه و همراهیانش استفاده می‌کردند.

ارسال نظر