تصمیم های جدید درباره سهام عدالت چیست؟

سهام عدالت نوعی یارانه است.سهام عدالت مطابق قانون به مشمولان خاصی تعلق می‌گیرد.سهام عدالت در راستای افزایش برابری توزیع می‌شود.برای بهره مندی از سهام عدالت، افراد باید ثبت نام کنند.سهام عدالت نقش مهمی در خودکفایی خانواده ها بازی می‌کند.

چیستی سهام عدالت

اگر بخواهیم خیلی خلاصه به توضیح اینکه سهام عدالت برای چیست بپردازیم می‌توان اینگونه گفت که این سهام نوعی یارانه محسوب می‌شود که با هدف تامین عدالت اجتماعی، فقرزدایی و گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران تصویب شده است.

تا قبل از این که این طرح معرفی و اجرا شود، خصوصی سازی، روند خیلی کندی را پیش گرفته بود، با این که 3000 میلیارد تومان از سهام های شرکت های دولتی واگذار شده بود، اما ارزش سهام در مرحله اول همچنان جا سفت کرده بود و از 2000 و 300 میلیارد تومان بالاتر نمی رفت!

بعد از شکل گیری تفسیر جدید از اصل 44 قانون اساسی، دولت توانست 80% سهم کارخانه ها، بنگاه های بزرگ دولتی را به بخش خصوصی و تعاونی واگذار کند!

این سهام شامل موارد زیر بود:

• شرکت خودرو سازی
• فولاد
• معادن
• بیمه
• بانک
• هواپیمایی
• کشتیرانی
• نیروگاه ها
• مخابرات
• نفت و گاز

برای شروع این پروسه باید می دانستند افراد مشمول این سهام چه کسانی هستند، بنابراین شروع به تقسیم بندی کرده و افرادی که درآمد کمی داشتند را مشخص کردند و پس از آن اقدام به انتقال یک شرکت دولتی، به زیر مجموعه سازمان خصوصی سازی تحت عنوان کارگزاری سهام عدالت کردند و سرانجام در سال 1385 سهام عدالت متولد و بال و پر گرفت.

فلسفه سهام عدالت

سهام عدالت با هدف خصوصی‌سازی و واگذاری سهام شرکت‌های دولتی به اقشار کم درآمد از زمان دولت نهم اجرا شد. این طرح شامل سهام حدود 50 شرکت دولتی مشمول اصل 44 قانون اساسی، که خصوصی‌سازی برخی فعالیت‌های اقتصادی را مجاز می‎داند، می‌شود. افرادی که سهام عدالت به آن‌ها تعلق گرفته جزو سهامداران شرکت‌های بورسی و فرابورس در نظر گرفته می‌شوند. هرچند لازم به ذکر است که فقط 70درصد این شرکت‌ها در بورس حضور دارند و سهامشان قابل معامله در بورس است.

همچنین این موارد از اهداف اختصاص دادن سهام عدالت به افراد است:

• مستقل کردن خانوارهای نیازمند به خود 
• کاهش حمایت های مالی مستقیم از سوی دولت
• روند سریع خصوصی سازی از طریق واگذاری سهام شرکت های دولتی
• استفاده کردن از روش های سالم و کارآمد، برای واگذاری سهام شرکت ها
• گسترش سهم بخش تعاون در کشور
• توزیع متعادل ثروت و درآمد شرکت و...

سهام عدالت چقدر است؟

سهام عدالت ابتدا 500 هزار تومان و سپس 1 میلیون تومان برای هر شخص تعیین شد. هرچند این افراد اجازه برداشت سهام خود را تا موعد مقرر آن نداشتند. این سهام به صورت سهام اولیه در اختیار این افراد قرار گرفته و از سود نهایی کسر می‌شود. هرچند فقط سود سهام در فواصل زمانی مشخص برای مشمولان سهام عدالت پرداخت می‌شد. همچنین تخمین زده شده است به نرخ امروز ارزش هر سهم بین 11 تا 17 برابر شده باشد. هرچند نرخ دقیق آن با توجه به ارزش هر سهم در بازار تعیین می‌شود.از اوایل سال 99 طرح آزادسازی سهام عدالت اجرایی شد که بر اساس آن افرادی که صاحبان یا سهامداران عدالت خوانده می‌شدند قادر به برداشت یا انتقال سهام خود بودند. برای این کار دو روش وجود داشت، یا فرد به طور مستقیم سهام خود را در دست گرفته و قادر به انتقال یا معامله آن در بازار بورس خواهد بود. برای این کار لازم است به سایت سازمان خصوصی‌سازی و سازمان بورس مراجعه شود. در روش دوم که به صورت غیرمستقیم انجام می‌شود. اختیار سهام بعهده شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی قرار می‌گیرد و سهامدار قادر به انتقال یا معامله سهام خود به طور مستقیم نخواهد بود.

مشمولان سهام عدالت

تاکنون تقریبا بیش از 49 میلیون نفر در سامانه سهام عدالت بعنوان مشمولان سهام عدالت شناخته شده‌اند که در 18 مرحله شناسایی شده‌اند. همانطور که پیش‌تر به آن اشاره شد مشمولان سهام عدالت اغلب افراد کم درآمد جامعه هستند که در گروه‌های زیر دسته‌بندی می‌شوند:

• مددجویان کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی که در رده اول افرادی قرار می‌گیرند که مشمول سهام عدالت هستند. این گروه سهام بیشتری نسبت به سایر گروه‌ها دریافت کرده و بعنوان گروه‌های تخفیف‌دار شناخته شده هستند. 

• روستاییان و عشایر 

• زنان سرپرست خانوار 

• گروه‌های کم جمعیت مانند خبرنگاران و خادمان مسجد

• کارگران فصلی ساختمانی

• کارمندان و بازنشستگان دولتی 

لازم به ذکر است در حال حاضر دیگر امکان ثبت نام برای سهام عدالت وجود ندارد هرچند زمزمه‌هایی مبنی بر شروع ثبت نام سهام عدالت در سال 1400 به گوش می‌رسد اما در حال حاضر هیچ اطلاعیه رسمی در این خصوص ارائه نشده است.

همچنین اگر تغییری در معیشت افراد دارای سهام عدالت ایجاد شود تاثیری در تعلق گرفتن سهام به آن‌ها نخواهد داشت. هرچند مشمولان سهام عدالت که فوت شده‌اند سهامشان به وراث رسمی آن‌ها تعلق می‌گیرد که این افراد با مراجعه به دفاتر پیشخوان دولت و در دست داشتن مدارک رسمی خود و فرد متوفی می‌توانند نسبت به دریافت سهام عدالت اقدام کنند. این مدارک شامل موارد زیر می‌شود:

• اصل مدارک شناسایی وراث قانونی فرد متوفی، کارت ملی، شناسنامه 

• کد ملی و تاریخ تولد متوفی مشمول سهام عدالت 

• نشانی و کدپستی محل سکونت کی از وراث 

• اصل گواهی قانونی انحصار وراثت 

• شماره شبای بانکی وراث 

نحوه پرداخت سهام عدالت

• سود سهام عدالت به حساب خود فرد منتقل شده و مثل رایانه کل مبلغ به حساب سرپرست خانوار ریخته نمی شود.
• همانطور که هر فرد از خانواده در زمان ثبت ‌نام این طرح به طور جداگانه، شماره شبای حساب خود را در سیستم به ثبت رسانده است و درنتیجه برای دریافت سود هم نیازی به دریافت سهم خود از سرپرست خانوار ندارد. 
• افراد می‌توانند وضعیت سهام خود را ازسایت سهام عدالت پیگیری و مشاهده کنند.

متاسفانه دوره مجاز این سهام به پایان رسیده است و در حال حاضر به دلیل نبود مجوز و ظرفیت‌های قانونی، ثبت سهام به افراد جدید صورت نمی‌گیرد.

تصمیم های جدید درباره سهام عدالت

دستیار رئیس سازمان بورس در امور سهام عدالت سه تصمیم جدید درمورد سهام عدالت را تشریح کرد.

پیمان حدادی با اشاره به تصمیمات اخیر شورای عالی بورس اظهار کرد: این شورا در جلسه روز گذشته خود سه تصمیم جدید درمورد سهام عدالت اخذ کرد. نخست آنکه به سازمان خصوصی سازی اجازه داده شد که در صورت درخواست شرکت های غیربورسی سرمایه پذیر سهام عدالت در رابطه با افزایش سرمایه اقدامات لازم را انجام دهد. دوم آنکه سازمان خصوصی سازی با همکاری شرکت سپرده گذاری در پایان شهریور سال جاری سود سهام عدالت از محل سود شرکت های غیر بورسی را پرداخت کند.

وی به این سوال که میزان سود مذکور چقدر است، پاسخ داد: در ابتدا بخشی از این پول باید صرف افزایش سرمایه شرکت ها شود و مابقی آن واریز خواهد شد