گفت و گو با وحید جباری و محمد علی زمانی

نمایشنامه‌ی پوزه چرمی به قلم هلموت کراوزر و با ترجمه‌ی علیرضا کوشک جلالی توسط نشر افراز به چاپ رسیده و بارها به روی صحنه رفته است. در تازه‌ترین اجرای این نمایش به کارگردانی محمد علی زمانی، تماشاخانه‌ی شانو میزبان اجرای این اثر است. وحید جباری و ندا مقصودی بازیگران این نمایش هستند. پیش از این مصاحبه‌ی اختصاصی خبرگزاری شماره یک با سرکار خانم ندا مقصودی بازیگر سینما، تئاتر و تلوزیون منتشر شده و در این مطلب پای صحبت‌های وحید جباری، دیگر بازیگر این نمایش و محمدعلی زمانی کارگردان این اثر نشستیم.

وحید جباری بازیگر و نویسنده‌ی تئاتر که پیش از در نمایش‌های متعددی به ایفای نقش پرداخته است در رابطه با پذیرش نقش مرد در نمایش پوزه چرمی به خبرنگار شماره یک گفت " من اصولا اعتقاد دارم ، ابتدا به ساکن متن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به عقیده‌ی من نود درصد ایده‌هایی که کارگردان، بازیگران و طراحان در یک اجرا پیاده سازی می‌کنند از دل متن نمایش بیرون می‌آید. به زعم بنده نقش من در نمایش پوزه چرمی زوایای پنهانی دارد که سعی کرده‌ام در این نقش فرو بروم و لایه‌های پنهان آن را برای مخاطب عیان کنم."

وی در ادامه در مورد متن پوزه چرمی گفت " نمایشنامه‌ی پوزه چرمی یک متن رئالیستی محض نیست. این متن دارای زوایای اکسپرسیونیستی است و تعریف فضاها و دیالوگ‌ها دارای خطوطی پر رنگ و مبالغه آمیز است. دیالوگ‌های این اجرا گاها به یک بیانیه یا مانیفست شباهت دارد. حال آنکه این مانیفست تا چه اندازه ابعاد روان شناختی دارد و تا چه اندازه جهان شمول است به مخاطب و دریافت او از این اثر بازمی‌گردد. دلیل اصلی من برای انتخاب این نقش در درجه‌ی اول متن این نمایش است.اگر چه این نمایشنامه با آثار نویسندگانی همچون چخوف، مولر، تنسی ویلیامز قابل مقایسه نیست و یک شاهکار ادبی در حوزه‌ی نمایشنامه نویسی به شمار نمی‌رود. اما ویژگی اصلی آن جهان شمول بودن دغدغه‌هایی است که در متن به آن پرداخته می‎شود. "

در ادامه‌ی این گفتکو محمدعلی زمانی کارگردان اثر در خصوص دلیل انتخاب این متن گفت : من اصولا متن‌هایی که در آن شخصیت‌های نمایش به دنبال هویت از دست رفته‌ی خود می‌گردند را دوست دارم. اثر قبلی من "آیا می‎شناسید راه شیری را؟" نیز با همین محوریت بود  در پوزه چرمی هم این ویژگی را از متن نمایش دریافت کردم. "

محمد زمانی در خصوص تاثیرات پاندمی کرونا بر روی اجرای پوزه چرمی به خبرنگار شماره یک گفت : قرار بود این اثر پیش از شیوع پاندمی و تعطیلی سالن‌های نمایش به روی صحنه برود. صادقانه بگویم که این اتفاق برای شخص من جنبه‌های مثبتی را به همراه داشت. حضور خانم مقصودی در این نمایش پس از وقفه‌ی تعطیلی کرونا شکل گرفت که اتفاق بسیار مثبتی برای اجرای ما بود. "

محمد زمانی در پاسخ به این سوال که آیا برای کار بعدی که می‌خواهد به صحنه ببرد تصمیمی گرفته است گفت: به عقیده‌ی من شرایط کنونی برای اجرای تئاتر مساعد نیست و دلیل اجرای این اثر در شرایط کنونی قراردادهایی بود که پیش از شیوع پاندمی بسته شده بود و ما متعهد به اجرای این اثر بودیم."

در ادامه‌ی این گفتگو محمد زمانی در خصوص تجربه‌ی همکاری مشترک با وحید جباری گفت : من از مدت‌ها پیش وحید جباری را می‎شناسم و به مهارت او و اخلاق کاری‌اش ایمان دارم. وحید جباری پیش از این هم در نمایش قبلی من بازی می‌کرد. البته سابقه‌ی دوستی و همکاری ما قدیمی‌تر است و در اجراهایی آقای نصرالله قادری در کنار هم بودیم. با این حال باید اعتراف کنم که کار کردن با آدم‌هایی که حرفه‌ای هستند و خودشان صاحب نظر و دارای سواد این حرفه هستند، کیفیت کار را چندین پله بالا می‌برد. وحید جباری و سرکار خانم مقصودی هر دو دارای این ویژگی‌ها هستند و از همکاری با آن‌ها بسیار لذت می‌برم."

 در ادامه‌ی این گفتگو وحید جباری در خصوص این‌که چه چیزهایی به متن نمایش پوزه چرمی اضافه کرده است گفت : دریافت من و به همین شکل گروهی که با آن‌ها پوزه چرمی را به روی صحنه بردیم، کمی با اجراهایی که از این متن صورت گرفته متفاوت است. به همین جهت من خیلی مشتاق بودم که جناب کوشک جلالی به عنوان مترجم اثر به تماشای اجرای ما بنشیند و بتوانیم صحبت‌هایی در این خصوص داشته باشیم. تجربه‌ی همکاری 12 ساله‌ی من با محمد زمانی اتفاق مثبتی بود که به دریافت‌های مشترک از این اثر کمک شایانی کرده است."

وی ادامه گفت " من در این متن نویسنده‌ای را دیدم که در جهان خودش فقدان‌هایی او را اثیر کرده است. فقدان موفقیت در حرفه‌ی خود، فقدان موفقیت در زندگی شخصی‌اش، فقدان روابط درست با خانواده‌اش. البته که این متن خیلی کنش پیش آغازین ندارد و به همین جهت بخش‌هایی را با موافقت محمد زمانی به این اثر اضافه کرده‌ایم. شخصا احساس می‌کنم در این متن با آدمی روبرو هستیم که به معنی واقعی کلمه شخصیت از دست رفته‌ی جامعه است. انزوا، فرو خوردگی، افسارگسیختگی ذهنی و تجمع اطلاعات و اخبار در دنیای امروز، خودش را درخانه حبس می‌کند و این شروع یک بازی بچه‌گانه‌ای است که گروتسکی را شکل می‌دهد. به زبان ساده‌تر باید گفت این مرد یک آدم بدبخت است و من سعی کردم این بدبختی را بازی کنم."

در پایان این گفتگو وحید جباری به نقد وضعیت فعلی تئاتر در کشورمان پرداخت. او در این باره بیان کرد " من خودم در ابتدا مخاطب حرفه‌ای تئاتر بودم و از این‌جا کارم را شروع کردم. همیشه بخشی از هر اجرا در تمامی عناصر به سلیقه‌ی مخاطب باز می‌گردد. اما با این وجود من برای هر نمایشی که حتی با سلیقه‌ی خودم سازگار نبوده، احترام ویژه‌ای قائل شده‌ام. چرا که بدون شک برای آن اثر نیز زحمات فراوانی کشیده شده است. به زعم بنده نمایش ما حداقل‌های لازم برای لذت بردن از یک اثر نمایشی را دارد و اما با این وجود با صندلی‌های خالی در سالن مواجه هستیم. این به عقیده‌ی من یک مشکل ریشه‌ای است و کاش فکری به حال تئاتر بکنند تا بخشی از سبد کالای فرهنگی خانواده‌ها باشد و چه به عنوان یک سرگرمی و چه به عنوان یک وسیله برای دریافت آگاهی، شاهد افزایش مخاطبان تئاتر باشیم. "

مه سا جلوه